حجت‌الاسلام و المسلمین جواد پورروستایی، عضو هیئت علمی گروه قرآن‌پژوهی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ایران (ایکنا)، در مورد روند تولید آثار پژوهشی قرآنی، با مثبت و رو به رشد ارزیابی کردن تولید این آثار، عنوان کرد: آنچه در این میان جای خالی آن احساس می‌شود، انجام تحقیقاتی است که به صورت گسترده و سامان‌دهی شده، در موضوعات عمده، باید انجام شود.
ضرورت مدیریت پژوهش در جهت پیشبرد مباحث عمده قرآنی با تأسیس ساختاری کلان
پورروستایی افزود: در واقع نیاز است که تحقیقاتی کلان با محور معارف قرآن طراحی و انجام شود، تا آنچه که در قالب یک یا دو پایان‌نامه قابل دستیابی نیست، صورت پذیرد و بتوان به پیشرفتی در مباحث موجود رسید. بنابراین باید ساز و کارهایی اندیشیده شود که برای مثال پایان‌نامه‌ها، نه به صورت جزیی و منفرد و به صورت شخصی، بلکه در مسیر ارتقای تحقیقات تعریف و تصویب شوند. این کار می‌تواند به شکل کلی با تأسیس ساختاری کلان که به تعیین اهداف و سیاست‌گذاری‌ها و مشخص کردن موضوعات عمده نیازمند پژوهش و توزیع و تقسیم موضوعات ریزتر اقدام کند، صورت پذیرد.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با بیان اینکه این کار قطعاً شدنی است، گفت: این امر نیازمند تدبیر و مدیریت و وقت گذاشتن است. با فراهم شدن چنین طرح‌های کلانی در موضوعات مختلف، دانشجویان چه در رشته‌های قرآنی و اندیشه اسلامی و چه در رشته‌های علوم انسانی، هر کدام می‌توانند بخشی از کار را به انجام رسانند تا در نهایت ابعاد و قطعات پازل یک طرح بزرگ را تکمیل کنند.
تعریف و اجرای طرح‌های کلان میان‌رشته‌ای از گام‌های اساسی استخراج علوم انسانی از قرآن
وی با بیان اینکه تعریف و اجرای طرح‌های کلان میان‌رشته‌ای از گام‌های اساسی استخراج علوم انسانی از قرآن است، اظهار کرد: با توجه به فرمایشات مقام معظم رهبری درباره علوم انسانی و اولویت پژوهشی آن و اینکه ما نیازمند این هستیم که این علوم را از مبانی دینی و قرآنی استخراج کنیم و همچنین با توجه به اینکه چنین کاری از یک یا دو نفر ساخته نیست، باید ضرورت تعریف کلان طرح‌ها را از این جهت نیز مورد نظر قرار داد و برخی از آن‌ها را در فضای میان رشته‌ها و شاخه‌های علوم و معارف قرآن و تفسیر و رشته‌های مختلف علوم انسانی تعریف کرد و با همکاری اساتید و پژوهشگرانی از هر دو حوزه به انجام رساند.
پورروستایی گفت: ما کمتر متخصصی در مباحث تفسیر و علوم قرآن داریم که جامعه‌شناس نیز باشد یا کمتر جامعه‌شناسی داریم که در مباحث قرآنی و تفسیر و استخراج آیات نیز تخصص داشته باشد. در این شرایط اگر پایان‌نامه‌ها و تحقیقات به سمت کارهای مشترک گرایش پیدا کند، حتماً این انتظار برآورده می‌شود و ضمن تربیت یافتن افرادی که در هر دو حوزه دارای تخصص خواهند بود، معارف قرآن نیز استخراج و طبعاً بیش از پیش عملی خواهد شد.
پژوهش‌های قرآنی مشترک با رشته‌های علوم انسانی باید به سمت ادبیات تخصصی این رشته‌ها جهت‌گیری کنند
این محقق و پژوهشگر قرآنی همچنین با بیان اینکه کارهای مشترک باید به سمت ادبیات تخصصی رشته‌های علوم انسانی جهت‌گیری کنند، اظهار کرد: پژوهشگرانی که قصد انجام چنین پژوهش‌های میان رشته‌ای را دارند، باید معارف قرآن را با توجه به ادبیات تخصصی هر رشته، تولید و به جامعه علمی کشور عرضه کنند. در واقع، برای مثال، وقتی کاری در زمینه جامعه‌شناسی قرآنی انجام می‌شود، باید هم کسانی که در علوم قرآن و تفیسر کار کرده‌اند، آن کار را معتبر و علمی و مطابق با اصول بدانند و هم افرادی که در زمینه جامعه‌شناسی تحصیل کرده‌اند، ادبیات آن تحقیق را متناسب و منطبق بر ادبیات علم جامعه‌شناسی بدانند و این یکی از خلأهایی است که به طور جدی وجود دارد و هنوز گام‌های اولیه نیز در این راه برداشته نشده است.
عضو گروه قرآن‌پژوهی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در مورد اقتضائات و لوازم اجرایی چنین پیشنهادی گفت: با توجه به اینکه چنین کاری در کل فضای علمی کشور و در چندین رشته تعریف می‌شود، نیازمند هماهنگی‌ها و حمایت‌هایی است که می‌تواند از سوی نهادهای مسئول همچون وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و یا شورای عالی انقلاب فرهنگی صورت پذیرد و در مرحله بعد با همکاری دانشگاه‌ها اجرایی شود.
اولویت پژوهشی موضوعات روزآمد قرآنی/ فاصله پژوهش‌های قرآنی ما با تحقیقات معاصر جهان عرب
پورروستایی در بخش دیگری از این گفت‌وگو با اشاره به این مطلب که یکی از اولویت‌های پژوهش‌های قرآنی پرداختن به موضوعات روزآمد است، عنوان کرد: هم در پژوهش‌ها، هم در مباحث مبنایی و مباحث علوم قرآن، جامعه علمی قرآنی ما با تحقیقات معاصر، مخصوصاً تحقیقاتی که در جهان عرب انجام شده است، فاصله دارد.
وی ادامه داد: به عنوان مثال، نصر حامد ابوزید از کسانی است که در مباحث قرآنی مباحث زیادی را مطرح کرده است و برخی از کتاب‌های او نیز به فارسی ترجمه شده است، اما من به شخصه سراغ ندارم که حداقل به اندازه عدد انگشتان دست، کسانی به نقد و بررسی آراء او پرداخته باشند و یا واکنشی علمی در سطح دانشگاه‌ها یا مراکز پژوهشی قرآنی به این آراء صورت گرفته باشد.
پورروستایی افزود: چنین پژوهشی، به دلیل اینکه آراء ابوزید در دنیای عرب، سر و صدای زیادی ایجاد کرده، ضروری است، اما نپرداختن ما به این مباحث به دلیل این است که اساساً توجهی به پژوهش‌های روز در بقیه مجامع و محافل و به ویژه دنیای عرب نداریم که لازم است در جهت ارتقای سطح مباحث کنونی به جای برخی از پروژه و پژوهش‌ها و پایان‌نامه‌های تکراری، تحقیقات به این سمت گرایش پیدا کند.
